Wiele zachodzących
zmian społecznych, cywilizacyjnych, klimatycznych, oprócz poprawy jakości
i długości życia człowieka, powodują, że musi on zmierzyć się z większą
liczbą sytuacji, spostrzeganych przez siebie jako niebezpieczne i zagrażające
jego życiu, zdrowiu, codziennemu funkcjonowaniu. Współczesnemu człowiekowi
zagrażają katastrofy cywilizacyjne, klęski żywiołowe, ubóstwo, bezrobocie,
dyskryminacja, uprzedzenia, przemoc, konflikty zbrojne, przemiany kulturowe
i społeczne. Zetknięcie się człowieka z tymi niebezpiecznymi zdarzeniami,
sytuacjami czy zjawiskami wywołuje u niego stan określany współcześnie
pojęciem kryzysu.
Współcześnie
kryzys jest pojęciem bardzo szerokim i bogatszym w różnorodne znaczenia.
Pod tym terminem najczęściej ludzie rozumieją własne, osobiste niepowodzenia
i trudności, punkty zwrotne w ich życiu na lepsze lub na gorsze, znaczące
emocjonalne zdarzenia w ich życiu lub radykalną zmianę ich statusu materialnego,
społecznego, rodzinnego. W mediach natomiast słowo to jest używane w kontekście
stosunków międzynarodowych, stosunków społecznych, politycznych, gospodarczych.
Człowiek o
przeciętnych kompetencjach społecznych i emocjonalnych najczęściej sam
potrafi skutecznie poradzić sobie z trudnymi sytuacjami przy użyciu prostych
metod i mechanizmów obronnych. Inaczej jest w przypadku kryzysu, czyli
sytuacji pojawiającej się nagle, nieoczekiwanie i najczęściej dotykającej
jednocześnie wielu sfer naszego życia. Kryzys jest zdarzeniem, które może
dotknąć każdego. Praktycznie w przeciągu swojego życia człowiek przeżywa
wiele momentów kryzysowych mających związek na przykład z jego rozwojem,
wzrostem, życiem rodzinnym lub zawodowym.
R.K. James
i B.E. Gilliland wyodrębniają za L. M.Brammerem cztery obszary kryzysów,
z którymi styka się człowiek. Są to kryzysy rozwojowe, sytuacyjne, egzystencjalne
oraz środowiskowe. Kryzysy rozwojowe to te które zachodzą w toku normalnego
rozwoju i życia człowieka. Do nich zalicza się reakcję na zmianę środowiska
szkolnego, urodzenie dziecka, przejście na emeryturę, zmianę miejsca pracy.
Kryzysy sytuacyjne pojawiają się na skutek nadzwyczajnych zdarzeń, których
nie jesteśmy w stanie przewidzieć lub kontrolować, przykładem są tu wypadki,
utrata pracy, nagła choroba, śmierć. Istotną cechą tego rodzaju kryzysów
jest ich przypadkowość, nagłość. Kryzysy egzystencjalne łączy się z takimi
pojęciami jak sens życia, wiara, niezależność, autonomia, moralność, przemijanie,
hierarchia wartości. Kryzysy tego rodzaju pojawiają się najczęściej u ludzi
starszych, czy też u ludzi wierzących. Ostatni rodzaj kryzysu to kryzysy
środowiskowe, które są konsekwencją katastrof, kataklizmów, konfliktów
zbrojnych, kłopotów gospodarczych.
Ogrom, skala
i wszechobecność tych czynników powoduje, że każdy współczesny człowiek
w większym lub mniejszym stopniu doświadcza na sobie ich negatywnych skutków
z którym najczęściej sam nie jest w stanie sobie poradzić. Istnieje więc
konieczność stworzenia skutecznego systemu pomocy ofiarom tych zjawisk.
System ten powinien funkcjonować na kilku poziomach - globalnym, kontynentalnym,
państwowym, lokalnym, a dzięki uregulowaniom prawnym tworzyć właściwe struktury,
procedury, zadania umożliwiające niesienie pomocy wszystkim ofiarom.
Jednym z elementów
tego systemu pomocy ofiarom jest interwencja kryzysowa.
Bibliografia:
J. Tokarski,
Słownik
wyrazów obcych, Warszawa 1980.
W. Kopaliński,
Słownik
wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, Warszawa 2000.
W. Badura-Madej,
Wybrane
zagadnienia interwencji kryzysowej, Katowice 1999.
J. L. Greenstone,
S.C.Leviton, Interwencja kryzysowa, Gdańsk 2004.
R. K. James,
B.E Gilliland, Strategie interwencji kryzysowej: pomoc poprzedzająca
terapię, Warszawa 2005.
K. Sarzała,
Narodziny
interwencji kryzysowej, Niebieska Linia, 2006.
|